De collectie walvisbotten uit de Noordzee van Adrie en Ineke Vonk heeft twee prachtige artikelen opgeleverd in het blad Cranium, het tijdschrift van de Werkgroep Pleistocene Zoogdieren. De collectie is in 2015 aan Ecomare geschonken, waarna hij in zijn geheel in kaart is gebracht onder leiding van Arthur Oosterbaan, conservator van Ecomare. Oosterbaan ontdekte duidelijke verschillen in de verhouding aan walvissen in de Noordzee tussen vroeger en nu. Deze analyse heeft hij in een artikel beschreven. Het andere artikel is een interview met Adrie en Ineke Vonk.

Collectie beschreven

De walvisbotten in de collectie zijn afkomstig van Nederlandse vissers, die hun vangsten vanaf ongeveer 1980 aan Adrie Vonk gaven. De collectie bevat botten van maar liefst zestien walvissoorten. In 2017-2018 is de hele collectie beschreven door een tiental vrijwilligers, onder leiding van conservator Arthur Oosterbaan. De opgeviste botten geven een beeld van de soorten walvissen die in het verleden in de Noordzee voorkwamen en de verhouding waarin de dieren er leefden. Oosterbaan vergelijkt in zijn artikel deze historische gegevens met de recente kennis van het voorkomen van walvissen in de Noordzee. Hij signaleert duidelijke verschillen.

Verschillen in de tijd

In de collectie zitten botten van walvissen die tegenwoordig niet of nauwelijks in de Noordzee worden gezien. Zo zijn er botten van de grijze walvis bij, een soort die in de 17e eeuw is verdwenen uit de Noordzee. Deze botten moeten dus al eeuwen op de Noordzeebodem hebben gelegen. Aan de andere kant bevat de collectie nauwelijks botten van bultruggen, terwijl deze soort tegenwoordig heel regelmatig in de Noordzee wordt gezien.

Nieuwe inzichten

De bruinvis is verreweg de talrijkste walvissoort in de Noordzee, zowel in de collectie als tegenwoordig. De dwergvinvis, gewone vinvis, butskop en griend zijn in de collectie algemener vergeleken met recente strandingen en zichtwaarnemingen. Mogelijk kwamen deze soorten in de Noordzee vroeger meer voor dan nu. De potvis en de spitssnuitdolfijn zijn juist zeldzamer in de collectie Vonk. Deze soorten leven in de oceaan. Als ze in de Noordzee terecht komen, lopen ze kennelijk meer kans om te stranden dan om naar de bodem te zinken. Al met al levert de collectie Vonk een nieuw beeld op van het voorkomen van walvissen in de Noordzee.

Interview

Het tweede artikel is een interview met Adrie en Ineke Vonk. Het gaat over de passie van dit stel voor walvissen, hoe de collectie tot stand is gekomen en waarom ze hem aan Ecomare hebben geschonken. Ze willen vooral dat de collectie op het eiland blijft: “Wat ligt op Texel bluuft op Texel!”

Ecomare is blij met deze publicaties en hoopt dat ze een stimulans zijn om deze waardevolle collectie verder te onderzoeken.