In het nieuwe Zeeboek van de JeugdbondsUitgeverij staat een hydropoliepentabel, die gemaakt is door Ecomare-conservator Arthur Oosterbaan. Hij tekende de poliepen en maakte de tabel in zijn studententijd. Een mooie aanleiding om de soortgroep ‘poliepen’ eens onder de loep te nemen.

Zeeboek, door de JeugdbondsUitgeverij in samenwerking met de KNNV

Neteldier

Bij het woord poliep denk je misschien aan uitstulpingen in de neus of darm, die operatief verwijderd moeten worden. Dat zijn heel andere poliepen dan die in water voorkomen. Dit zijn eenvoudige organismen die tot de neteldieren behoren. Poliepen zijn het vastzittende levensstadium van kwallen. Voor zo’n eenvoudig dier hebben ze een heel bijzondere levenscyclus!

Kwallen

Poliepen zijn niet veel meer dan een zakje met een opening die zowel mond als anus is. Rond die opening zitten tentakels met netelcellen. De netelcellen bevatten gif, waarmee het dier zijn prooien verdooft. Hydropoliepen zitten vast aan de grond. Hun tentakels wijzen naar boven. Hydropoliepen vormen kwalletjes door delen van hun lichaam af te snoeren. Dit is een vorm van ongeslachtelijke voortplanting. Kwallen zweven vrij in het water en hebben hun vangarmen naar beneden. De kwallen van hydropoliepen planten zich op hun beurt geslachtelijk voort; door bevruchting van een eicel door een zaadcel.

Knots- en brakwaterpoliep, getekend door conservator Arthur

Verschillen tussen groepen

Bij sommige soorten is het poliepstadium het belangrijkst. Dit geldt bijvoorbeeld voor koralen en zeeanemonen. Bij deze groepen leven de larven als kwalletjes. Bij de schijfkwallen, waar alle grote bekende kwallen uit de Noordzee onder vallen, is het poliepstadium juist heel klein. Bij de hydropoliepen, waar de tabel van Arthur over gaat, is het poliepstadium ongeveer even groot als het kwalstadium.

Na 37 jaar

Arthur maakte en tekende de tabel in 1982. Hij is nu opgenomen in het vernieuwde Zeeboek, die is uitgegeven door de JeugdbondsUitgeverij in samenwerking met de KNNV. Omdat hydropoliepen en mosdiertjes vaak door elkaar worden gehaald, staan ook de mosdiertjes in deze tabel. Het is een heel andere groep, maar door hun kolonievormende levenswijze lijken ze op hydropoliepen. Arthur hoopt dat de publicatie van de tabel meer mensen bekend maakt met deze bijzondere groepen zeedieren.