Slapen is een belangrijk onderdeel van het leven. Tijdens de slaap herstelt het lichaam zich en worden er afvalstoffen opgeruimd. Alle dieren kennen een vorm van slaap of rust. Bij zoogdieren en vogels is het heel duidelijk te zien: de ogen gaan dicht, het dier is inactief. Maar bij bijvoorbeeld vissen is het een heel ander verhaal. En wat dacht je van een zeehond die onderwater slaapt? In dit weblog neem ik het slapen eens onder de loep.

Verstopt slapen

Slapen is heerlijk, maar ook gevaarlijk! Ga maar na: het duurt wel even voor je reageert als je lekker ligt te slapen en er gebeurt iets. Dieren die aan de top van de voedselketen staan, zoals mensen en zeehonden, hebben normaal gesproken niet zoveel te vrezen. Maar een muis of konijn kan zich niet veroorloven in de open lucht te gaan liggen slapen. Zij doen dit dan ook, heel verstandig, in een holletje. Onzichtbaar voor vijanden.

Duttende vogels

Vogels laten hun slaapmoment afhangen van de mogelijkheid om te eten. Wadvogels bijvoorbeeld, zijn voor het zoeken naar voedsel afhankelijk van het tij. Bij laagwater, als de wadplaten droog liggen, kunnen ze hun kostje bij elkaar scharrelen. Ze slapen dus tijdens hoogwater, of dat nou midden op de dag is of niet. Bij ons in de opvang wordt het eten altijd overdag geserveerd. Toch zien we onze vogels geregeld overdag slapen. Ze hoeven geen moeite te doen voor hun eten, dus wat is dan lekkerder dan even dutten?

Niet slapen, wel rusten

Vissen hebben een aangepaste vorm van rust. Ze sluimeren tijdens periodes van inactiviteit. Het is niet echt slapen, omdat hun hersenen actief blijven. Bodemvissen liggen gewoon rustig op hun buik, rondvissen drijven in de waterkolom dankzij hun zwemblaas, maar haaien en roggen moeten blijven zwemmen om te zorgen dat er steeds vers, zuurstofrijk water langs hun kieuwen stroomt. Als er geen stroming is, geldt dit ook voor andere vissoorten. Echt slapen is dan ook niet mogelijk.

Slapen onder water

Als zeehonden slapen blijft wel steeds één hersenhelft actief. Ze kunnen zowel in het water als op het droge slapen en in allerlei houdingen. Bij ons in de bassins is dat goed te zien. Ze slapen op het vlot of de kant, hangend in het water of liggend op de bodem van het bassin. Hun hartslag gaat naar beneden en daarmee hun zuurstofbehoefte, maar alsnog moeten ze natuurlijk af en toe ademhalen. Doordat ze, in hun bloed en ook in hun spieren, veel zuurstof kunnen opslaan, houden ze het wel een half uur vol onder water. Dan denken mensen geregeld dat zo’n dier dood is!