Laatst kreeg ik een wel heel bijzonder document voor de collectie van Ecomare. Het was een deelnemersbrief voor een expeditie om bruinvissen te vangen. Dit vergt wat uitleg, denk ik. De brief is in 1957 gestuurd aan de mensen die meegingen op expeditie naar Denemarken. De tocht had als doel bruinvissen te vangen in het wild voor onderzoek in Nederland.

Voor onderzoek

De expeditie vond eind 1957 plaats. In de fjord tussen Jutland en Funen, bij Middelfart, moesten de bruinvissen worden gevangen. Opdrachtgever was het Zoölogisch Station in Den Helder, de voorloper van het NIOZ. Het Texels Museum, de voorloper van Ecomare, was er ook bij betrokken. Toenmalig directeur Gerrit de Haan wilde de dieren graag hebben, als het onderzoek was afgerond. Hij zag er mogelijke toekomstige publiekstrekkers in.

Snel dood

De expeditie is geslaagd: er werden bruinvissen gevangen, naar Texel vervoerd en binnendijks ondergebracht in het water bij de Bol. Daar werden onder andere geluidsproeven gedaan. Maar helaas hebben de dieren het niet lang volgehouden. Waar het door kwam is onbekend, maar ze waren na ruim een jaar dood. Het plan van Gerrit de Haan om ze in het Texels Museum te laten zien, viel dus in het water.

Uit erfenis

Vorige week bezorgde Frits Reijsenbach de Haan de deelnemersbrief uit 1957, die zijn vader, F.W. Reijsenbach de Haan, had bewaard. Zijn vader had mee gemogen doordat de expeditieleider W.H. Dudok van Heel een goede vriend van hem was. De Texelse deelnemers waren Gerrit de Haan, J. Vroom, C. Dogger en K. de Haan. Piet de Wolf, die later op Texel zou gaan wonen, was er ook bij.

Strenge toon

De deelnemersbrief bevatte nauwgezette instructies op bijna militaire toon. Bijvoorbeeld over de benodigde reispapieren voor het over de grens brengen van camera’s en kijkers: “Deze moeten tevoren bij de douane worden aangevraagd. Wij kunnen geen oponthoud aan de grens daarvoor riskeren. Vóór alles moet Middelfart zo spoedig mogelijk bereikt worden.” Ik hoop maar dat het goed is gegaan bij de grens! Als er voldoende dieren waren gevangen zou er een veewagen van Holland komen om ze op te halen en zo snel mogelijk naar hun bestemming te brengen. Volgens de instructies mochten de mensen niet eerder terugreizen.

Avontuurlijk

Deelnemer F.W. Reijsenbach de Haan heeft in de kantlijn geschreven wat hij mee wilde nemen: rookgerei, fototoestel, rijbewijzen, passen, geld, kijker, eten, drank: alcohol, melk? cola, kaarten, Deense gids, toiletgerei, medicijn: vit.C, bicarb., asp., ontsm. (waarschijnlijk uit eigen praktijk, hij was KNO-arts), kleren: nat, warm, regen, pet. Misschien zegt de volgorde iets over wat hij het belangrijkste vond bij deze expeditie? Het moet een mooie ervaring zijn geweest; wat was ik graag meegegaan op dit avontuurlijke snoepreisje!