Dolfijnen

Je zou het misschien niet zeggen, maar er zwemmen duizenden dolfijnen in de zuidelijke Noordzee. Vroeger waren dit vooral tuimelaars, maar tegenwoordig zie je de witsnuitdolfijn vaker. Zo nu en dan worden er gewone dolfijnen of witflankdolfijnen gespot. Nog zeldzamer zijn grijze dolfijnen, gestreepte dolfijnen, orka’s en grienden. De spitssnuitdolfijnen vormen een aparte groep, waar ook de butskop bij hoort. Dit zijn dieren van de oceaan, die af en toe in de Noordzee terecht komen.

Uiterlijke kenmerken

Dolfijnen hebben altijd conische, spitse tanden en vaak een langwerpige snuit. Er bestaan tientallen soorten dolfijnen. De meeste leven in zee, maar sommige in riviermondingen. Vaak leven ze in grote groepen. De orka is de grootste dolfijnensoort.

Niet zien maar horen

Dolfijnen herkennen elkaar doordat elk dier zijn eigen ‘fluitje’ heeft. Ze gebruiken het om elkaar te roepen. Om eten te kunnen vinden gebruiken dolfijnen hun oren in plaats van hun ogen. Vanuit hun kop kunnen dolfijnen hoge pieptonen uitzenden die weerkaatsen tegen bijvoorbeeld een vis. De weerkaatsing wordt weer opgevangen in de onderkaak van de dolfijn. Dit heet echolocatie en hiermee kan een dolfijn bepalen hoe groot de vis is, welke kant hij op zwemt en hoe snel de vis zwemt. De dolfijn kan de sterkte van de pieptoon zelf regelen. In een rumoerige zee moeten de dolfijnen dus harder piepen dan in een stille zee. Bovendien kunnen ze de echo’s slechter terughoren. Dolfijnen en bruinvissen hebben daarom veel last van geluiden onder water die door mensen gemaakt worden, zoals van scheepsmotoren. Bedenk daarbij ook dat geluid zich onder water veel sterker en verder voortplant dan in lucht boven water.

Hoe slapen en ademen dolfijnen?

Dolfijnen ademen via het blaasgat bovenop hun kop. Ze kunnen niet onbewust ademen, zoals mensen doen. Ze moeten blijven denken aan de volgende hap lucht die ze aan de oppervlakte moeten halen. Wanneer ze zoals mensen in slaap zouden vallen gaan ze dood. Dolfijnen slapen daarom maar half. Ze kunnen de ene hersenhelft laten slapen, terwijl de andere helft het belangrijke werk van de slapende helft overneemt. Op deze manier kan de dolfijn toch veilig een dutje doen. Als dolfijnen gewond raken worden ze vaak door soortgenoten geholpen. Ze houden de gewonde dolfijn boven water.

Bedreigingen voor dolfijnen

Tussen 1940 en 1965 zijn er veel dolfijnen en bruinvissen verdwenen uit grote delen van de Noordzee. Er zaten toen veel giftige stoffen in de vis. Omdat dolfijnen vis eten, kregen zij veel last van deze stoffen. Naast vervuiling hebben dolfijnen last van lawaai onder water, van scheepvaart en bouwwerkzaamheden op zee. Tenslotte is overbevissing op de soorten vis die dolfijnen eten een bedreiging.

Bescherming van dolfijnen

In 1991 tekende een aantal landen de ASCOBANS-overeenkomst, dat staat voor ‘Agreement on the Conservation of Small Cetaceans of the Baltic, North East Atlantic, Irish and North Seas’. Deze landen verplichten zich om de leefgebieden van kleine walvisachtigen te beschermen, de verspreiding beter te onderzoeken, vervuiling te verminderen en informatie te verspreiden. Als bruinvissen en dolfijnen aanspoelen zijn ze moeilijk te redden. Stichting SOS Dolfijn helpt waar mogelijk.

Dolfijnen op Texel

Op het strand van Texel spoelen ook weleens dolfijnen aan, zoals een witsnuitdolfijn, een tuimelaar of een gewone dolfijn. Bij Ecomare zijn botten en modellen te vinden van de meeste in de Noordzee voorkomende dolfijnen.

Kenmerken van dolfijnen

aantal soorten in de Noordzee: 12
ademhaling: longen, spuitgat
afmetingen en gewicht:
grootste dolfijnensoort (Orka): maximaal 9,75 meter en 10.500 kilo
kleinste dolfijnensoort (Havisidedolfijn): maximaal 1,7 meter en 75 kilo
communicatie: echolocatie
vijanden: de mens (visserij, jacht, vervuiling, geluidsoverlast) en ziektes
voedsel: vissen, pijlinktvissen, zeezoogdieren